આઘાતજનક ખુલાસો: LIC નો ₹48,000 કરોડનો અદાણી દાવ – શું તમારું પૈસા સુરક્ષિત છે?

ભારતીય જીવન વીમા નિગમ (LIC) એ અદાણી ગ્રુપની વિવિધ કંપનીઓમાં ઇક્વિટી અને ડેટ બંને સાધનોમાં ₹48,284 કરોડથી વધુનું નોંધપાત્ર રોકાણ કર્યું છે. આ નોંધપાત્ર નાણાકીય પ્રતિબદ્ધતા તાજેતરમાં કેન્દ્રીય નાણા મંત્રી નિર્મલા સીતારમણ દ્વારા લોકસભાના સત્ર દરમિયાન જાહેર કરવામાં આવી હતી.

પૃષ્ઠભૂમિ વિગતો

• સંસદ સભ્યો મોહમ્મદ જાવેદ અને મહુઆ મોઇત્રા દ્વારા પૂછવામાં આવેલા પ્રશ્નો બાદ આ ખુલાસો થયો છે.
• આ તાજેતરના વોશિંગ્ટન પોસ્ટ અહેવાલના સંદર્ભમાં છે, જેમાં સરકારી અધિકારીઓ દ્વારા LICના અદાણી ગ્રુપમાં એક્સપોઝરને પ્રભાવિત કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો, જેનો LICએ અગાઉ ઇનકાર કર્યો હતો.

મુખ્ય આંકડા અથવા ડેટા

• 30 સપ્ટેમ્બર સુધીમાં, લિસ્ટેડ અદાણી ફર્મ્સમાં LICની ઇક્વિટી હોલ્ડિંગ્સનું બુક વેલ્યુ ₹38,658.85 કરોડ હતું.
• ઇક્વિટી ઉપરાંત, LIC પાસે અદાણી ગ્રુપ કંપનીઓમાં ₹9,625.77 કરોડનું ડેટ રોકાણ પણ છે.
• ખાસ કરીને, LIC એ મે 2025 માં અદાણી પોર્ટ્સ & SEZ ના સિક્યોર્ડ નોન-કન્વર્ટિબલ ડિબેન્ચર્સ (secured non-convertible debentures) માં ₹5,000 કરોડનું રોકાણ કર્યું છે (નોંધ: સ્ત્રોતમાં વર્ષ ટાઇપો હોઈ શકે છે, જે મેચ્યોરિટી અથવા ઓફર તારીખનો સંદર્ભ આપે છે).

પ્રતિક્રિયાઓ અથવા સત્તાવાર નિવેદનો

• કેન્દ્રીય નાણા મંત્રી નિર્મલા સીતારમણે લેખિત જવાબમાં જણાવ્યું હતું કે નાણા મંત્રાલય રોકાણના નિર્ણયો અંગે LIC ને કોઈ સલાહ કે નિર્દેશ જારી કરતું નથી.
• તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે LIC ના રોકાણની પસંદગી સંપૂર્ણપણે કોર્પોરેશન દ્વારા કરવામાં આવે છે, જે કડક ડ્યુ ડિલિજન્સ, જોખમ મૂલ્યાંકન અને ફિડ્યુશિયરી કમ્પ્લાયન્સનું પાલન કરે છે.
• આ નિર્ણયો વીમા અધિનિયમ, 1938 ની જોગવાઈઓ અને IRDAI, RBI, અને SEBI ના નિયમો (જ્યાં લાગુ પડે ત્યાં) દ્વારા સંચાલિત થાય છે.

ઘટનાનું મહત્વ

• આ ખુલાસો અદાણી કોંગ્લોમરેટમાં LICના નોંધપાત્ર નાણાકીય એક્સપોઝરને પારદર્શિતા લાવે છે.
• રોકાણકારો માટે, તે મોટા કોર્પોરેટ રોકાણોમાં જાહેર ક્ષેત્રની ભાગીદારીના સ્કેલ અને તેમાં સામેલ દેખરેખ પદ્ધતિઓને પ્રકાશિત કરે છે.
• LIC ભારત જેવા સૌથી મોટા સંસ્થાકીય રોકાણકારોમાંનું એક હોવાથી, તેના પોર્ટફોલિયોને સમજવું મહત્વપૂર્ણ છે.

બજાર પ્રતિક્રિયા

• આ સમાચારે જાહેરાતની તારીખે તાત્કાલિક, સીધી બજાર પ્રતિક્રિયા આપી નથી, કારણ કે માહિતી સંસદીય નિવેદનનો ભાગ હતી.
• જોકે, આવા ખુલાસાઓ મધ્યમથી લાંબા ગાળામાં LIC અને અદાણી ગ્રુપ કંપનીઓ બંને માટે રોકાણકારની ભાવનાને પ્રભાવિત કરી શકે છે.

અસર

• આ ખુલાસો, તપાસનો સામનો કરી રહેલા ગ્રુપમાં LIC ના એક્સપોઝરના સ્કેલને દર્શાવીને રોકાણકારોના વિશ્વાસને અસર કરે છે.
• તે વીમા રોકાણોને નિયંત્રિત કરતા નિયમનકારી માળખાને મજબૂત બનાવે છે, ડ્યુ ડિલિજન્સ અને જોખમ સંચાલનના પાલનને સુનિશ્ચિત કરે છે.
• LIC ની પ્રતિબદ્ધતા નોંધપાત્ર છે, જે વ્યૂહાત્મક લાંબા ગાળાની નાણાકીય આયોજન દર્શાવે છે.

Impact rating: 8/10

મુશ્કેલ શબ્દોની સમજૂતી

• બુક વેલ્યુ (Book Value): કંપનીની બેલેન્સ શીટ પર નોંધાયેલ સંપત્તિનું મૂલ્ય, જે ઘણીવાર તેના વર્તમાન બજાર મૂલ્યને બદલે ઐતિહાસિક ખર્ચ અથવા સમાયોજિત ખર્ચ પર આધારિત હોય છે.
• ઇક્વિટી હોલ્ડિંગ્સ (Equity Holdings): કંપનીમાં માલિકીના શેર, જે તેની સંપત્તિઓ અને કમાણી પર દાવો દર્શાવે છે.
• ડેટ રોકાણ (Debt Investment): કંપની અથવા સરકારી એન્ટિટીને નાણાં ઉધાર આપવા, સામાન્ય રીતે વ્યાજ ચુકવણી અને મુદ્દલની પરતની સામે. આમાં બોન્ડ અને ડિબેન્ચર્સ શામેલ છે.
• સિક્યોર્ડ નોન-કન્વર્ટિબલ ડિબેન્ચર્સ (Secured Non-Convertible Debentures - NCDs): આ એવા દેવું સાધનો છે જે ચોક્કસ સંપત્તિઓ (સિક્યોર્ડ) દ્વારા સમર્થિત છે અને જારી કરતી કંપનીના શેરમાં રૂપાંતરિત કરી શકાતા નથી (નોન-કન્વર્ટિબલ). તેઓ નિશ્ચિત વ્યાજ દર ઓફર કરે છે.
• ડ્યુ ડિલિજન્સ (Due Diligence): સંભવિત રોકાણ અથવા વ્યવસાયિક વ્યવહારની વ્યાપક તપાસ અથવા ઓડિટ, જેથી તમામ તથ્યોની પુષ્ટિ થઈ શકે અને જોખમોનું મૂલ્યાંકન થઈ શકે.
• ફિડ્યુશિયરી કમ્પ્લાયન્સ (Fiduciary Compliance): અન્ય લોકો વતી સંપત્તિઓ અથવા ભંડોળનું સંચાલન કરતી વખતે કાયદાકીય અને નૈતિક જવાબદારીઓનું પાલન કરવું, તેમના શ્રેષ્ઠ હિતમાં કાર્ય કરવું.