భారతదేశంలో పెరుగుతున్న పర్యావరణ కరువుల ముప్పు, అడవులు, వ్యవసాయ భూములు ప్రమాదంలో: శాస్త్రవేత్తల హెచ్చరిక

ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ (IIT) ఖరగ్‌పూర్ శాస్త్రవేత్తలు భారతదేశం అంతటా పర్యావరణ కరువుల పెరుగుతున్న ముప్పు గురించి తీవ్రమైన హెచ్చరిక జారీ చేశారు. ఈ కరువులు, పర్యావరణ వ్యవస్థల నిర్మాణం, పనితీరు, జీవవైవిధ్యం మరియు అవి అందించే సేవలను దెబ్బతీసే, వాటి పరిమితులను దాటి నెట్టేసే నీటి కొరత యొక్క సుదీర్ఘ కాలాలుగా నిర్వచించబడ్డాయి.

ఈ అధ్యయనం, వేడెక్కుతున్న సముద్రాలు మరియు పెరుగుతున్న వాతావరణ పొడిబారడం (atmospheric dryness) వంటి కీలక కారకాలను గుర్తించింది. ఇవి అటవీ నిర్మూలన మరియు భూ వినియోగ మార్పులు వంటి మానవ జోక్యాల ద్వారా మరింత తీవ్రమవుతున్నాయి. 2000 నుండి 2019 వరకు, వాతావరణ సంబంధిత పొడిబారడం (meteorological aridity) మరియు సముద్రపు వేడెక్కడం ఈ కరువులకు గణనీయంగా దోహదపడ్డాయి, అలాగే భూమి ఆవిరి సంబంధిత పొడిబారడం (land evaporative aridity) మరియు వాతావరణ పొడిబారడం (atmospheric aridity) కూడా. నేల తేమ, ఉష్ణోగ్రత మరియు వర్షపాతం వంటి అంశాలు కూడా వృక్షసంపదపై ఒత్తిడిని కలిగించడంలో పాత్ర పోషిస్తాయి.

ఈ దృగ్విషయం విస్తృతమైన 'వృక్షసంపద గోధుమ రంగులోకి మారడం' (vegetation browning) - అంటే వృక్షసంపద ఆరోగ్యంలో క్షీణత - దీనికి కారణమవుతోంది, ఇది తూర్పు ఇండో-గంగా మైదానాలు మరియు దక్షిణ భారతదేశంలోని పంట భూములలో, మరియు హిమాలయాలు, ఈశాన్య మరియు మధ్య భారతదేశంలోని అటవీ ప్రాంతాలలో ప్రత్యేకంగా కనిపిస్తుంది. ఈశాన్య, పశ్చిమ హిమాలయాలు, మధ్య భారతదేశం మరియు పశ్చిమ కనుమలలో అటవీ భూభాగ సమగ్రత తీవ్రంగా రాజీ పడుతోంది.

ప్రభావం ఈ ధోరణి భారతదేశ వ్యవసాయ ఉత్పత్తికి తీవ్రమైన ముప్పును కలిగిస్తుంది, పంట దిగుబడిని తగ్గించి, వ్యవసాయంపై ఆధారపడిన లక్షలాది మంది జీవితాలను ప్రభావితం చేస్తుంది. వాతావరణ నియంత్రణకు కీలకమైన అటవీ కార్బన్ సింక్‌లు బలహీనపడటం వల్ల కార్బన్ ఉద్గారాలు పెరిగి, ఈ ప్రాంతాలు కార్బన్ శోషకాల నుండి కార్బన్ వనరులుగా మారే అవకాశం ఉంది. నీటి భద్రత, జీవవైవిధ్యం మరియు దేశం యొక్క మొత్తం సామాజిక-ఆర్థిక స్థిరత్వం గణనీయంగా బెదిరింపునకు గురవుతున్నాయి. వృక్షసంపద ఆరోగ్యం మరియు పర్యావరణ వ్యవస్థల స్థితిస్థాపకతకు ప్రస్తుత ప్రమాదాన్ని అధ్యయనం అధికంగా రేట్ చేసింది. రేటింగ్: 8/10.

కష్టమైన పదాలు: పర్యావరణ కరువు (Ecological Drought): నీటి కొరత కారణంగా పర్యావరణ వ్యవస్థలకు తీవ్ర నష్టం కలిగించే సుదీర్ఘ కాలం, వాటి ఆరోగ్యం, పనితీరు మరియు జీవవైవిధ్యాన్ని ప్రభావితం చేస్తుంది. వృక్షసంపద గోధుమ రంగులోకి మారడం (Vegetation Browning): మొక్కల ఆరోగ్యం క్షీణించినట్లు కనిపించే సంకేతం, ఆకులు లేదా వృక్షసంపద వాడిపోవడం లేదా రంగు మారడం ద్వారా గుర్తించబడుతుంది. కార్బన్ సింక్‌లు (Carbon Sinks): వాతావరణం నుండి విడుదల చేసేదానికంటే ఎక్కువ కార్బన్ డయాక్సైడ్‌ను గ్రహించే అడవులు వంటి సహజ ప్రాంతాలు, వాతావరణ మార్పులను తగ్గించడంలో సహాయపడతాయి. వాతావరణ పొడిబారడం (Atmospheric Dryness/Aridity): గాలిలో తేమ చాలా తక్కువగా ఉండే పరిస్థితి, ఇది ఆవిరి రేటును పెంచుతుంది. సముద్రపు వేడెక్కడం (Ocean Warming): భూమి యొక్క మహాసముద్రాల ఉష్ణోగ్రత పెరగడం, ఇది ప్రపంచ వాతావరణ నమూనాలను ప్రభావితం చేస్తుంది. భూమి ఆవిరి సంబంధిత పొడిబారడం (Land Evaporative Aridity): ఇది నేల మరియు ఉపరితల నీటి నుండి ఆవిరి ఆధారంగా భూమి ఉపరితలం ఎంత పొడిగా ఉందో కొలుస్తుంది. హైడ్రాలిక్ వైఫల్యం (Hydraulic Failure): మొక్కలలో తీవ్రమైన ఒత్తిడి పరిస్థితి, ఇక్కడ గాలి బుడగలు నీటి రవాణా వ్యవస్థను అడ్డుకుంటాయి, దీనివల్ల వాడిపోవడం మరియు సంభావ్య మరణం సంభవిస్తుంది.