ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀਬੀ ਜੰਗ: ਸ਼ਾਨਦਾਰ 21% ਗਿਰਾਵਟ! ਟੈਕ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਠੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ!

Background Details

• "ਟੀਬੀ ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ ਅਭਿਆਨ" (Tuberculosis-Free India Campaign) ਦਾ ਟੀਚਾ 2025 ਤੱਕ ਟੀਬੀ (TB) ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਥਿਰ ਵਿਕਾਸ ਟੀਚਿਆਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਇਸਦੀ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਫੋਕਸ ਸਬਕਲਿਨਿਕਲ, ਲੱਛਣ-ਰਹਿਤ ਟੀਬੀ (TB) ਨੂੰ ਲੱਭਣਾ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖੋਜ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।

Key Numbers or Data

• 2015 ਤੋਂ 2024 ਤੱਕ ਟੀਬੀ (TB) ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ 21% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ।
• 19 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਟੀਬੀ (TB) ਲਈ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
• 7 ਦਸੰਬਰ, 2024 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਨਿਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ 24.5 ਲੱਖ ਕੁੱਲ ਟੀਬੀ (TB) ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 8.61 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੱਛਣ-ਰਹਿਤ ਟੀਬੀ (TB) ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ।
• "ਨਿ-ਕਸ਼ਯ ਪੋਸ਼ਣ ਯੋਜਨਾ" ਰਾਹੀਂ 1.37 ਕਰੋੜ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ₹4,406 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਵੰਡ ਕੀਤੀ ਗਈ।
• "ਨਿ-ਕਸ਼ਯ ਪੋਸ਼ਣ ਯੋਜਨਾ" ਤਹਿਤ ਮਾਸਿਕ ਪੋਸ਼ਣ ਸਹਾਇਤਾ 2024 ਵਿੱਚ ₹500 ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ ₹1,000 ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
• "ਨਿ-ਕਸ਼ਯ ਮਿੱਤਰ" ਸਵੈਮ-ਸੇਵਕਾਂ ਦੁਆਰਾ 45 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ baskets (ਟੋਕਰੀਆਂ) ਵੰਡੀਆਂ ਗਈਆਂ।

Latest Updates

• ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਨੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼, ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਲਈ AI-ਸਮਰੱਥ ਹੈਂਡਹੈਲਡ X-ray ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
• ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਟੀਬੀ (TB) ਲੈਬੋਰੇਟਰੀ ਨੈੱਟਵਰਕ, ਦਵਾਈ-ਰੋਧਕ ਸਟ੍ਰੇਨਾਂ (strains) ਲਈ ਵੀ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਅਤੇ ਸਹੀ ਨਿਦਾਨ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
• ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ 2 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੌਜਵਾਨ ਸਵੈਮ-ਸੇਵਕਾਂ ਅਤੇ 6.77 ਲੱਖ "ਨਿ-ਕਸ਼ਯ ਮਿੱਤਰਾਂ" ਰਾਹੀਂ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

Importance of the Event

• ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਵੀਨ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਵੱਡੀਆਂ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
• ਇਹ ਸਰਗਰਮ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ-ਅਗਵਾਈ ਵਾਲਾ ਪਹੁੰਚ ਟੀਬੀ (TB) ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਕੇਲੇਬਲ ਮਾਡਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
• ਟੀਬੀ (TB) ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ, ਆਰਥਿਕ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਬੋਝ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

Future Expectations

• ਤੇਜ਼ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਦਾ ਭਾਰਤ ਦਾ ਟੀਚਾ ਹੈ।
• ਮਰੀਜ਼-ਕੇਂਦਰਿਤ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ-ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਦੇਖਭਾਲ 'ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
• ਟੀਬੀ (TB) ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ ਦਾ ਟੀਚਾ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਟੀਬੀ (TB) ਖਾਤਮੇ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਏਗਾ।

Impact

• ਰੇਟਿੰਗ (0-10): 7
• "ਟੀਬੀ ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ ਅਭਿਆਨ" ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ ਸਿਹਤ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਇਸਦੀ ਯੋਗਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
• ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕਸ, ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲਜ਼, ਮੈਡੀਕਲ ਉਪਕਰਨਾਂ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਲਈ ਸੰਭਾਵੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
• ਸੁਧਰੇ ਹੋਏ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਨਤੀਜੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਨ।

Difficult Terms Explained

• TB incidence (ਟੀਬੀ (TB) ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦਰ): ਇੱਕ ਖਾਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨਵੇਂ ਟੀਬੀ (TB) ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਦਰ।
• Asymptomatic TB (ਲੱਛਣ-ਰਹਿਤ ਟੀਬੀ (TB)): ਟੀਬੀ (TB) ਦੀ ਲਾਗ ਜੋ ਕੋਈ ਬਾਹਰੀ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਉਂਦੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਫਿਰ ਵੀ ਫੈਲਣਯੋਗ (transmissible) ਹੈ।
• AI-enabled X-ray devices (AI-ਸਮਰੱਥ X-ray ਡਿਵਾਈਸਾਂ): ਮੈਡੀਕਲ ਇਮੇਜਿੰਗ ਡਿਵਾਈਸ ਜੋ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ X-ray ਚਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਟੀਬੀ (TB) ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਸਹੀ ਨਿਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
• Molecular testing (ਮੋਲਿਕੂਲਰ ਟੈਸਟਿੰਗ): ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਟੈਸਟ ਜੋ ਟੀਬੀ (TB) ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਵਰਗੇ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਜੈਨੇਟਿਕ ਮਟੀਰੀਅਲ (DNA ਜਾਂ RNA) ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦੀ ਹੈ।
• Drug susceptibility coverage (ਦਵਾਈ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਕਵਰੇਜ): ਉਹ ਹੱਦ ਜਿਸ ਤੱਕ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਟੈਸਟ ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਟੀਬੀ (TB) ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਐਂਟੀ-ਟੀਬੀ (TB) ਦਵਾਈਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਧਕ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
• Jan Bhagidari (जन भागीदारी): ਇੱਕ ਹਿੰਦੀ ਸ਼ਬਦ ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ "ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ" ਜਾਂ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ।
• Ni-kshay Mitra (नि-क्षय मित्र): ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸਵੈਮ-ਸੇਵਕ ਜੋ ਟੀਬੀ (TB) ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਮਨੋ-ਸਮਾਜਿਕ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
• Ni-kshay Shivirs (नि-क्षय शिविर): ਟੀਬੀ (TB) ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸਿਹਤ ਕੈਂਪ ਜਾਂ ਇਕੱਠ।
• Ni-kshay Poshan Yojana (नि-क्षय पोषण योजना): ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮ ਜੋ ਟੀਬੀ (TB) ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦੌਰਾਨ ਪੋਸ਼ਣ ਸੰਬੰਧੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
• Direct benefit transfer (DBT) (ਡਾਇਰੈਕਟ ਬੈਨੀਫਿਟ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ): ਇੱਕ ਸਿਸਟਮ ਜੋ ਵਿਚੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਕੇ, ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• TB Vijetas (ਟੀਬੀ (TB) ਵਿਜੇਤਾ): ਟੀਬੀ (TB) ਤੋਂ ਬਚੇ ਲੋਕ ਜੋ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਕਲੰਕ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹਨ।