भारतातील अन्न महागाईचा अंदाज: ICICI बँकेचा FY26 च्या उत्तरार्धात नियंत्रणाचा अंदाज, FY27 मध्ये वाढीचा इशारा

ICICI बँकेच्या ग्लोबल मार्केट्स अहवालानुसार, भारतातील अन्न महागाई चालू आर्थिक वर्षाच्या (FY26) उत्तरार्धात (H2 FY26) नियंत्रणात राहण्याची शक्यता आहे. यामागे अनुकूल मान्सून आणि पेरणीसाठी सुधारलेली परिस्थिती कारणीभूत आहे. तथापि, अहवाल पुढील आर्थिक वर्षासाठी, FY27 मध्ये, "adverse base" effect मुळे अन्न महागाई वाढण्याचा इशारा देतो.

बेस इफेक्ट (Base Effect) म्हणजे गेल्या वर्षाच्या तुलनेत महागाई कशी दिसते याचा परिणाम. जर गेल्या वर्षी याच काळात किमती खूप कमी होत्या, तर या वर्षी किमतींमध्ये थोडीशी वाढ झाली तरी महागाई असामान्यपणे जास्त दिसू शकते. याउलट, जर गेल्या वर्षी किमती जास्त होत्या, तर सध्याची किमतीची स्थिरता महागाई खूप कमी किंवा नकारात्मक (disinflation) दिसू शकते.

सध्याची परिस्थिती पाहता, भारतातील घाऊक महागाई दोन वर्षांतील नीचांकी पातळीवर पोहोचली आहे, आणि ऑक्टोबरमध्ये ती संकोचन (contraction) क्षेत्रातही गेली होती. या महागाईतील घसरणीचे मुख्य कारण म्हणजे प्राथमिक अन्नधान्यांच्या (उदा. भाज्या, धान्ये, डाळी) किमतींमधील मोठी घट. भाज्यांच्या पुरवठ्यातील सातत्य आणि चांगल्या हवामानामुळे किमती कमी झाल्या आहेत, तर धान्ये, डाळी, मसाले आणि फळे यांच्या किमतींमध्येही घट नोंदवली गेली आहे. महिन्या-दर-महिन्याला अन्नधान्यांच्या किमतींमध्ये मोठी स्थिरता दिसून येत आहे, जी आधीच्या तीव्र घसरणीनंतर स्थिरीकरण दर्शवते.

अन्न आणि बिगर-अन्न वस्तू दोन्हीमुळे प्रभावित झालेल्या प्राथमिक वस्तूंमध्येही अनेक महिन्यांपासून संकोचन दिसून येत आहे. या वर्षी घाऊक अन्न महागाई कमी करण्यात टोमॅटो, कांदा आणि काही धान्यांसारख्या प्रमुख वस्तूंच्या किमतींमधील सुधारणांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे, असे अहवालात नमूद केले आहे.

जागतिक कच्च्या तेलाच्या किमतीत घट झाल्यामुळे इंधन महागाई देखील नकारात्मक क्षेत्रात आहे. काही पेट्रोलियम उत्पादनांच्या किमतींमध्ये क्रमशः वाढ झाली असली तरी, एकूण इंधन आणि वीज निर्देशांक शांत राहिला. उत्पादित वस्तूंच्या महागाईतही मध्यम बदल झाले आहेत, ज्यात धातू आणि काही औद्योगिक इनपुट्सच्या किमती कमी झाल्या आहेत. तथापि, दागिने, तंबाखू, फार्मास्युटिकल्स आणि काही विशिष्ट मिश्रित धातूंसारख्या काही विभागांमध्ये किमती वाढताना दिसत आहेत, जे सूचित करते की जागतिक कमोडिटीच्या किमतींमधील चढउतार आगामी काळात किंचित वाढीचा दबाव आणू शकतात.

परिणाम:

या बातमीचा भारतीय शेअर बाजारावर मध्यम परिणाम होतो (रेटिंग: 6/10). विशेषतः अन्न महागाईचा दबाव थेट ग्राहकांच्या खरेदी क्षमतेवर आणि कंपन्यांच्या खर्चावर परिणाम करतो. महागाईतील बदल रिझर्व्ह बँकेच्या (RBI) मौद्रिक धोरणांना, जसे की व्याजदर, प्रभावित करू शकतात, ज्यामुळे व्यवसायांसाठी कर्ज खर्च आणि गुंतवणूकदारांच्या भावनांवर परिणाम होतो. FY26 च्या उत्तरार्धासाठी अल्पकालीन अंदाज सकारात्मक दिसत असला तरी, FY27 साठीचा इशारा गुंतवणूकदारांनी सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.

कठीण शब्दांचे स्पष्टीकरण:

बेस इफेक्ट (Base Effect): भूतकाळातील असामान्यपणे उच्च किंवा कमी महागाईच्या कालावधीशी तुलना केल्यामुळे सध्याच्या महागाई दरावर होणारा परिणाम. उदाहरणार्थ, गेल्या वर्षी एका महिन्यात अन्नधान्यांच्या किमती खूप कमी होत्या, तर यावर्षी किमती थोड्या वाढल्या तरी महागाई दर जास्त दिसेल.