अल्झायमरच्या आशेला तडा: नोवो नॉर्डिस्कचे ब्लॉकबस्टर औषध महत्त्वपूर्ण चाचणीत अयशस्वी

नोवो नॉर्डिस्कचे मोठ्या प्रमाणावर चर्चित असलेले GLP-1 औषध, सेमाग्लूटाइड, अल्झायमर रोगाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यावर उपचारासाठी केलेल्या दोन मोठ्या क्लिनिकल चाचण्यांमध्ये कोणतेही संज्ञानात्मक फायदे दाखवू शकले नाही. संशोधकांनी सादर केलेले निराशाजनक निष्कर्ष, डॅनिश फार्मास्युटिकल दिग्गज आणि उपचाराच्या नवीन मार्गांची आशा करणाऱ्या रुग्णांसाठी एक महत्त्वपूर्ण धक्का आहे.

चाचणीचे निष्कर्ष निराशाजनक

• 3,800 पुष्टी झालेल्या अल्झायमर रुग्णांचा समावेश असलेल्या दोन महत्त्वाच्या चाचण्या त्यांचे प्राथमिक उद्दिष्ट गाठू शकल्या नाहीत.
• Rybelsus या गोळ्यांच्या स्वरूपात ओळखल्या जाणाऱ्या या औषधाने, दोन वर्षांच्या कालावधीत प्लेसबोच्या तुलनेत संज्ञानात्मक घट (cognitive decline) दरावर कोणताही महत्त्वपूर्ण परिणाम दर्शविला नाही.
• जरी काही जैविक मार्करमध्ये (biological markers), जसे की सूज कमी करणे, काही किरकोळ सुधारणा दिसून आल्या असल्या, तरी त्याचा रुग्णांच्या स्मरणशक्ती आणि विचार क्षमतेवर कोणताही अर्थपूर्ण क्लिनिकल फायदा झाला नाही.

निष्कर्षांवर तज्ञांची मते

• मुख्य अन्वेषक डॉ. जेफ कमिङ्स यांनी सांगितले, "आम्हाला अपेक्षेनुसार संज्ञानात्मक फायदा मिळाला नाही."
• अन्य एक प्रमुख अन्वेषक डॉ. मेरी सानो यांनी शंका व्यक्त केली: "अल्झायमर रोगावर परिणाम करणाऱ्या कोणत्याही गोष्टीवर याचा परिणाम होतोय असे मला दिसत नाही."
• डॉ. सुझान क्राफ्ट सारख्या तज्ञांनी लक्षणीय निराशा नोंदवली, म्हणाले, "हे काम करेल अशी खूप आशा होती."

सध्याच्या उपचारांशी तुलना

• सध्या, अल्झायमरचा वेग कमी करण्यासाठी मंजूर झालेली दोन औषधे Eli Lilly's Kisunla आणि Eisai/Biogen's Leqembi आहेत.
• ही मंजूर औषधे मेंदूतून अमायलॉइड प्लेक्स (amyloid deposits) काढून टाकण्याचे काम करतात आणि रोगाची प्रगती सुमारे 30% पर्यंत कमी करण्यात यशस्वी ठरली आहेत.
• नोवो नॉर्डिस्कच्या चाचण्यांमध्ये Tau सारख्या काही अल्झायमर बायोमार्करमध्ये (biomarkers) 10% पर्यंत घट दिसून आली, परंतु प्रभावीतेसाठी अधिक कठोर अमायलॉइड काढण्याची आवश्यकता असल्याचे संशोधकांचे मत आहे.

GLP-1 औषधांची पार्श्वभूमी

• सेमाग्लूटाइड, जे Ozempic (मधुमेहासाठी इंजेक्शन) आणि Wegovy (वजन कमी करण्यासाठी इंजेक्शन) म्हणूनही ओळखले जाते, हे मोठ्या प्रमाणावर वापरले जाते आणि सामान्यतः सुरक्षित आहे, ज्याचे सामान्य दुष्परिणाम मळमळणे हे आहेत.
• मधुमेह रुग्णांच्या लोकसंख्या अभ्यासातून GLP-1 चे संज्ञानात्मक फायदे मिळण्याचे मागील संकेत वारंवार येत होते, ज्यामध्ये नोवो नॉर्डिस्कने पूर्वाग्रह (biases) असण्याची शक्यता वर्तवली होती.

कंपनीची पुढील पाऊले

• नोवो नॉर्डिस्कने दोन्ही अल्झायमर चाचण्या बंद करण्याची योजना आखली आहे.
• कंपनी सध्या सर्व संकलित डेटाचे पुनरावलोकन करत आहे आणि भविष्यातील अल्झायमर संशोधनाबद्दल "अंदाज बांधणे खूप लवकर आहे" असे म्हटले आहे.
• संपूर्ण निष्कर्ष 2026 मध्ये भविष्यातील वैद्यकीय परिषदांमध्ये सादर करण्यासाठी नियोजित आहेत.

परिणाम

• ही बातमी मधुमेह आणि लठ्ठपणाच्या पलीकडे नोवो नॉर्डिस्कच्या वाढीच्या शक्यतांवर महत्त्वपूर्ण परिणाम करते, ज्यामुळे त्याच्या स्टॉक मूल्यावर (stock valuation) परिणाम होऊ शकतो.
• हे अल्झायमरसाठी नवीन औषध वर्गाच्या आशांना धूसर करते, रुग्णांना आणि संशोधकांना कमी पर्याय देते आणि कदाचित अशा संशोधनातील गुंतवणुकीवर परिणाम करते.
• ही अयशस्वी ठरलेली चाचणी GLP-1 औषधे न्यूरोलॉजिकल परिस्थितीसाठी पुन्हा वापरण्याबद्दल (repurposing) गुंतवणूकदारांना अधिक सावध करू शकते.
• परिणाम रेटिंग: 7/10

कठीण शब्दांचे स्पष्टीकरण

• GLP-1 (Glucagon-like peptide-1): रक्तातील साखर नियंत्रण आणि भूक नियंत्रणात भूमिका बजावणारे हार्मोन. GLP-1 रिसेप्टर ऍगोनिस्ट या हार्मोनची नक्कल करतात.
• Semaglutide: नोवो नॉर्डिस्कने विकसित केलेले एक विशिष्ट GLP-1 रिसेप्टर ऍगोनिस्ट औषध.
• Rybelsus: सेमाग्लूटाइडच्या तोंडी (गोळी) स्वरूपाचे ब्रँड नाव.
• Ozempic: मधुमेहासाठी वापरल्या जाणाऱ्या सेमाग्लूटाइडचे इंजेक्टेबल स्वरूपाचे ब्रँड नाव.
• Wegovy: वजन कमी करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या सेमाग्लूटाइडचे इंजेक्टेबल स्वरूपाचे ब्रँड नाव.
• Alzheimer's disease (अल्झायमर रोग): एक प्रगतीशील न्यूरोलॉजिकल विकार जो मेंदूच्या पेशींना क्षीण करतो आणि मरतो, ज्यामुळे गंभीर स्मरणशक्ती कमी होणे, संज्ञानात्मक घट आणि कार्यात्मक कमजोरी होते.
• Cognitive benefit (संज्ञानात्मक फायदा): स्मरणशक्ती, लक्ष, तर्क आणि भाषा यांसारख्या मानसिक कार्यांमध्ये सुधारणा.
• Placebo (प्लेसबो): एक निष्क्रिय पदार्थ किंवा उपचार जो खऱ्या औषधासारखा दिसतो परंतु त्याचा कोणताही उपचारात्मक परिणाम नसतो, क्लिनिकल चाचण्यांमध्ये नियंत्रण म्हणून वापरला जातो.
• Biomarkers (बायोमार्कर): अल्झायमर रोगामध्ये अमायलॉइड प्लेक्स किंवा Tau टँगल्सची उपस्थिती यासारख्या जैविक स्थिती किंवा स्थितीचे मोजता येण्याजोगे निर्देशक.
• Amyloid beta plaques (अमायलॉइड बीटा प्लेक्स): मेंदूतील मज्जातंतू पेशींच्या दरम्यानच्या जागेत तयार होणाऱ्या प्रथिन तुकड्यांचे असामान्य गुच्छ.
• Tau tangles (Tau टँगल्स): Tau नावाच्या प्रथिनाचे पिळलेले तंतू जे मेंदू पेशींच्या आत तयार होतात.
• Dementia score (स्मृतिभ्रंश स्कोअर): स्मृतिभ्रंश असलेल्या व्यक्तींमध्ये संज्ञानात्मक कमजोरी आणि कार्यात्मक नुकसानीची तीव्रता मोजण्यासाठी वापरली जाणारी एक प्रमाणित मूल्यांकन श्रेणी.
• Endocrinologists (एंडोक्रिनोलॉजिस्ट): हार्मोन्स आणि ते तयार करणाऱ्या ग्रंथींमध्ये विशेषज्ञता असलेले डॉक्टर.
• Hypertension (उच्च रक्तदाब): उच्च रक्तदाब.