▶
हिंदुस्तान पेट्रोलियम कॉर्पोरेशन लिमिटेड आणि राजस्थान सरकारच्या संयुक्त प्रयत्नातून साकारलेला महत्त्वपूर्ण HPCL राजस्थान रिफाइनरी लिमिटेड (HRRL) प्रकल्प, पूर्णत्वाच्या जवळ आहे. अधिकृत अहवालानुसार, हा प्रकल्प पुढील महिन्यात पूर्ण होईल. राजस्थानमधील पचपदरा येथे, बालोतरा आणि बाडमेर जवळ स्थित असलेला हा मोठा ग्रीनफील्ड रिफायनरी आणि पेट्रोकेमिकल कॉम्प्लेक्स, नऊ दशलक्ष मेट्रिक टन प्रति वर्ष (MMTPA) क्षमतेचा आहे. हे पेट्रोल आणि डिझेलसारखी आवश्यक इंधने, तसेच विविध पेट्रोकेमिकल उत्पादने तयार करण्यासाठी डिझाइन केले आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 2018 मध्ये पायाभरणी केलेल्या या प्रकल्पात, हिंदुस्तान पेट्रोलियम कॉर्पोरेशन लिमिटेडचा 74% आणि राजस्थान सरकारचा 26% हिस्सा आहे. रिफायनरी अत्याधुनिक, अत्यंत ऊर्जा-कार्यक्षम प्रणाली आणि प्रक्रियांनी बांधली जात आहे. रिफायनरीसाठी लागणारा कच्चा तेल प्रामुख्याने गुजरातच्या मुंद्रा टर्मिनलवरून (495 किमी दूर) येईल, आणि अतिरिक्त 1.5 MMTPA बाडमेरमधील मंगला क्रूड ऑइल टर्मिनलवरून (प्रकल्प स्थळापासून 75 किमी दूर) पुरवले जाईल. परिणाम: या प्रकल्पाचे पूर्णत्व हे भारताच्या ऊर्जा क्षेत्रासाठी एक महत्त्वपूर्ण विकास आहे, ज्यामुळे देशांतर्गत शुद्धीकरण क्षमता वाढेल आणि आयातीवरील अवलंबित्व कमी होईल. तसेच, यामुळे राजस्थान आणि आसपासच्या प्रदेशांमध्ये रोजगार निर्मिती आणि संबंधित उद्योगांद्वारे आर्थिक गतिविधींना चालना मिळेल. पेट्रोकेमिकल उत्पादनांची उपलब्धता डाउनस्ट्रीम उत्पादन उद्योगांना समर्थन देईल. ऊर्जा कार्यक्षमतेवर रिफायनरीचा भर राष्ट्रीय शाश्वतता उद्दिष्टांशी सुसंगत आहे. कठीण शब्दांचे स्पष्टीकरण: ग्रीनफील्ड रिफायनरी: याचा अर्थ नवीन, अविकसित जागेवर बांधलेली रिफायनरी. म्हणजेच, ही विद्यमान सुविधेचा विस्तार किंवा सुधारणा नसून, एक पूर्णपणे नवीन बांधकाम आहे. MMTPA: हे Million Metric Tonnes Per Annum चे संक्षिप्त रूप आहे, जी रिफायनरी किंवा औद्योगिक प्लांटची उत्पादन क्षमता मोजण्यासाठी वापरली जाणारी एकक आहे.