વ્યાપારિક સરળતા અને ન્યાયી વેપાર માટે ભારતે માપન ધોરણો અને ચકાસણી ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં સુધારો કર્યો

ગ્રાહક બાબતોના વિભાગે (Department of Consumer Affairs) લીગલ મેટ્રોલોજી [ગવર્નમેન્ટ એપ્રુવ્ડ ટેસ્ટ સેન્ટર (GATC)] નિયમો, 2013 માં નોંધપાત્ર સુધારા રજૂ કર્યા છે. તેનું મુખ્ય લક્ષ્ય દેશભરમાં વ્યાપારી વ્યવહારોમાં વધુ પારદર્શિતા, ચોકસાઈ અને નિષ્પક્ષતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે, વજન અને માપ માટે ભારતની ચકાસણી ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો વિસ્તાર કરવો છે. આ સુધારેલા નિયમો ગ્રાહક સુરક્ષાને મજબૂત કરવા અને વ્યવસાય કરવાની પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવા માટે રચાયેલ છે. તેઓ ભારતીય ચકાસણી પ્રણાલીને વૈશ્વિક શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ સાથે સુમેળ સાધવાનો પણ હેતુ ધરાવે છે. મુખ્ય ફેરફારોમાં, ગવર્નમેન્ટ એપ્રુવ્ડ ટેસ્ટ સેન્ટર્સ (GATCs) ને જિલ્લાઓ અને રાજ્યોમાં ઉપકરણો ચકાસવાનો અધિકાર આપવો અને ચકાસણી ફીનું માનકીકરણ કરવું શામેલ છે. GATC માન્યતા માટે અરજી પ્રક્રિયા સ્પષ્ટ કરવામાં આવી છે, જેમાં નિરીક્ષણ માપદંડ, સ્ટાફની લાયકાત અને તકનીકી આવશ્યકતાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે. GATC દ્વારા ચકાસી શકાય તેવા ઉપકરણોનો વ્યાપ 18 શ્રેણીઓ સુધી નોંધપાત્ર રીતે વિસ્તૃત કરવામાં આવ્યો છે. આ સૂચિમાં પાણી, ઉર્જા અને ગેસ મીટર જેવા સામાન્ય મીટરની સાથે સાથે, બ્લડ પ્રેશર મોનિટર (sphygmomanometers), ક્લિનિકલ થર્મોમીટર, લોડ સેલ અને બ્રેથ એનાલાઇઝર જેવા વિશિષ્ટ ઉપકરણોનો પણ સમાવેશ થાય છે. ફ્લો મીટર અને મલ્ટી-ડાયમેન્શનલ માપન ઉપકરણો (multi-dimensional measuring instruments) નો સમાવેશ તકનીકી પ્રગતિ સાથે તાલ મિલાવવાની જરૂરિયાત દર્શાવે છે. અસર: ખાનગી પ્રયોગશાળાઓ અને ઉદ્યોગોને GATC તરીકે કાર્ય કરવાની મંજૂરી મળવાથી, આ વિસ્તરણ દેશની ચકાસણી ક્ષમતામાં નોંધપાત્ર વધારો કરશે તેવી અપેક્ષા છે. આ વ્યવસાયો માટે ચકાસણીની સુલભતામાં સુધારો કરશે, રાહ જોવાનો સમય ઘટાડશે અને ખોટા માપ ઘટાડીને ગ્રાહકોને વધુ મૂલ્ય પ્રદાન કરશે. ચકાસણીને વિકેન્દ્રિત કરીને, રાજ્ય લીગલ મેટ્રોલોજી વિભાગો (State Legal Metrology Departments) અમલીકરણ (enforcement) અને ગ્રાહક ફરિયાદ નિવારણ પર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકશે. એટલું જ નહીં, ભારતમાં OIML પ્રમાણપત્રો ઘરેલું સ્તરે જારી કરવાની ક્ષમતા ભારતીય ઉત્પાદકોને વૈશ્વિક બજારો સુધી સરળતાથી પહોંચવામાં સશક્ત બનાવશે.